MUZYKA

                                 

Tradycyjna muzyka Japonii

                   Muzyka w Japonii ma olbrzymie znaczenie ,w dzisiejszej erze komputeryzacji ,szczególnie w Japonii , moglibyśmy pomyśleć ,ze muzyka tradycyjna już dawno tam zaginęła. Jednak nie ,w każdym japońskim mieście , z głośników zamontowanych na ulicach w okresie świąt japońskich wydobywa się charakterystyczna muzyka .Sławetne japońskie festiwale , nie mogą odbyć się bez konkursu tańca i śpiewu tradycyjnego

              Historia tradycyjnej muzyki w Japonii jest zawiła i zróżnicowana .Wiele muzycznych form zostało zapożyczonych z Chin , ale przez lata zostały one zmodyfikowane oraz przerobione ,tak aby jak to ma miejsce dziś ,miały charakterystyczny japoński charakter. Instrumenty zostały  zaadoptowane i przystosowane do lokalnych potrzeb, najważniejsze z nich to SHAMISEN,SHAHUHACHI , KOTO i BIWA.[13]

                  BIWA- Instrument należący do grupy lutni ,posiadający 4 struny, uderzany dużą kostka. W muzyce wykonywanej w sadach(będzie o tym mowa później) wykonuje proste figury. Z reguły zawsze współgra z innym instrumentami. Choć Biwa nigdy nie jest użyta jako instrument solowy są zapisy , ze kiedyś wędrowni mnisi , używali go do recytacji rożnych historii                                                                                    

             BIWA          

                        Począwszy od XIII wieku najważniejszy utwór na biwe to „ Historia Heike”(„Heike monogatari”) długa historia o upadku klanu Taira po przez przegrana bitwę z klanem Minamoto. [14]

              KOTO- instrument najpierw posiadający tylko 5 strun ,później 6 ,  około metra długości .W okresie rządów cesarza Nara(710-794) dodanych jest następnych 7 strun i powiększa się do 2 metrów długości .Pochodzi z Chin ,używany jest przede wszystkim w muzyce wykonywaj w sadach. Koto zrobione jest z chińskiego drzewa poulownego, posiada ruchomy mostek dla każdej ze strun. Uderzany jest przez kostki umiejscowione na kciuku oraz na pierwszych 2 palcach grającego, lewa ręka modyfikuje ton po przez przyciskanie strun.

                        KOTO                

            SHAMISEN- oryginalnie przynależał do teatru KABUKI oraz do teatru lalek z okresu EDO. Instrument może mieć różną długość od 1.1.do 1.4 metra. Gdy shamisen akompaniuje śpiewakowi , co się często zdarza , ton ustalany jest przez śpiewaka a nie po przez dźwięk instrumentu, shamisen  sygnalizuje wtedy interwał.

                                   

  SHAMISEN             

(przedmiot pod nim to kostka używana do uderzania w struny)

          SHAKUHACHI- jest to flet wykonany z bambusa ,z wyrzeźbionym ustnikiem w  VI wieku miał wywierconych 6 dziurek , tak jak flet chiński , dziś ma ich 5 ,z czego 4 na grzbiecie , jedna na dolnej stronie , przeznaczona na kciuk. W drugiej połowie XVII wieku flet ten został ustanowiony przez sektę FUKE jako instrument pomagający osiągnąć stan Zen w buddystycznej religii3

       SHAKUHACHI   

                                           

           

                          Tradycyjna muzyka Japonii , która rozwijała się w bliskiej relacji z dramatem ,tańcem, teatrem i innymi sztukami charakteryzuje się przede wszystkim dominacja  części wokalnej nad instrumentalna. W japońskiej tradycyjne muzyce wyróżniamy dwa rodzaje muzyki ,są nimi –

1)      muzyka folkowa

2)      muzyka „w sztuce”( z angielskiego –art music)

                    Muzyka w sztuce ma kilka odmian , każda odmiana została utworzona w innym okresie historii Japonii .Bardzo często tworzona ona była wraz z powstawaniem kolejnych kierunków w dramaturgii takich jak NOH, KABUKI, BUNRAKU, GAGAKU.[15]

                   GAGAKU –to jedna z najbardziej japońskich muzyk (pamiętajmy , ze Japonia to wyspa, a kultura japońska powstała później niż  Chin czy np. Korei i wiele czerpała właśnie z tych kultur ,niektórzy złośliwie twierdza , ze japończycy przejęli wszystko z kultury Chin dodając do tego jeszcze pojecie „czystości” -japończycy to naród bardzo czysty  ) Czas w którym była tworzona to okres władzy cesarza Haiana (794-1192 n.e.) Przed tym zdarzenie  muzyka w Japonii oczywiście występowała , była to jednak mieszanka pochodząca z rożnych azjatyckich krain, a często była to muzyka wymieszana gatunkowo. Tworzenie GAGAKU trwało dwa stulecia , aż osiągnęła typowy japoński charakter. Ten typ muzyki początkowo grany był tylko  wśród wyższej klasy lub szlachty a miejscem wykonania były sale sadowe .

           GAGAKU podzielone jest na trzy kategorie  .Oryginalna muzyka japońska, muzyka skomponowana w Japonii z użyciem zagranicznego wpływu, oryginalna muzyka zagraniczna.. Reprezentacyjna cześć pochodzi z Chin i Korei i innych krain  Azji Południowo -Wschodniej  .Jest to cześć bez wokali , znana jest pod nazwa KANGEN , towarzyszy jej często taniec zwany BUGAKU. Czysto japońska muzyka nazwana jest KOKUFU-KABU , jest to pieśń śpiewana  z instrumentalnym akompaniamentem .Podstawa tej muzyki jest tradycyjna muzyka wykonywana w świątyniach szintoistycznych i ceremoniach sadowych. Trzecia częścią jest SAIBARA która swój oryginał ma w tradycyjnych pieśniach folkowych oraz chińskich szantach

            Instrumenty użyte w GAGAKU to organki, instrumenty typu flazelotowego ,koto .shamisen ,biwa i bębny . Aranżacja tych instrumentów zależy od typu pieśni. Muzyka ta wykonywana jest w salach sadowych , świątyniach buddystycznych ,miejscach kultu szintoistycznych. Ostatnimi czasy muzyka ta staje się coraz popularniejsza wśród młodych japończyków i czasami używana jest we współczesnych aranżacjach  [16]

                  NOH  - podczas panowania cesarza Kamakury (1192-1333 n.e.) zauważalny był wielki wzrost ilości sztuk wystawianych w świątyniach przez przeciętnych ludzi , często wieśniaków ( np. taniec sadzenia ryżu ) wyodrębnił się wtedy typ sztuki zwany NOH- dramat z własną muzyka nazwana NOHGAKU  i tańcem zwanym SHIMAI. NOH jest stylizowany jako symboliczny dramat , grany jest zawsze przez aktorów –mężczyzn z kilkoma muzykami .Główny charakter nosi maskę ,która ma reprezentować jego role .NOHGAKU ma dwa elementy : wokalny i instrumentalny .Wokalna partia grana jest przez aktora i chór składający się z ośmiu śpiewaków ,którzy opowiadają historie. Wykonane jest to po przez śpiew i narracje . Śpiewanie nie jest zawsze akompaniowanie instrumentem .Partia instrumentalna znana jest pod nazwa HAYASHI, a składa się z bambusowego fletu lub NOHKANu i trzech bębnów , KO-TSUZUMI, O-TSUZUMI i TAIKO(o tym ostatnim wspomnę jeszcze na końcu pracy) TAIKO nie jest używane w czasie całego trwania NOH. Flet jedyny instrument melodyczny gra kilka charakterystycznych melodii . Dwa pierwsze bębny uderzane są gołymi rękami podczas gdy do TAIKO wykorzystywane są dwie pałeczki .Krótkie i hałaśliwe okrzyki , wydawane przez  bebniarzy , odgrywają także znacząca role w przedstawieniu, zwiększając napięcie przedstawienia . 

          Innym ważnym rodzajem muzyki tradycyjnej  „w sztuce” w Japonii są tak zwane „długie epickie pieśni”  z japońskiego NAGOUTA . Rozwinęły się one w okresie EDO(1603-1867) i są one o tyle charakterystyczne , ze były one pierwszym oryginalnym „wyrobem” z Tokio ( w okresie EDO stolice Japonii przeniesiono z Kyoto do Tokio ,  do czasu powstania stylu NAGOUTY wszystko było imitacja kultury z tamtego regionu) Treścią tych utworów są zazwyczaj długie historie rodzin szlacheckich (czyt. .Samurai) Instrumentem akompaniującym jest SHAMISEN.

            Przejdę teraz do omówienia następnego aspektu muzyki tradycyjnej w Japonii jakim jest twórczość folkowa .W Japonii każda prowincja może pochwalić się olbrzymia ilością pieśni folkowych. Treść  tych pieśni związana jest z obchodami religijnymi lub codziennymi zajęciami takimi jak uprawa roli, ryboostwo, praca w górach lub z czasem przemieszczania się wędrownych kupców .Jakkolwiek dziś gdy w Japonii postęp cywilizacyjny zepchnął większość z tych zajęć na drugi plan, pieśni te śpiewane są tylko w celach rekreacyjnych , wyjątkiem tu jest wyspa Okinawa(najbardziej na południe wysunięta wyspa Japonii , panuje tam klimat tropikalny) gdzie pieśni folkowe obecne są wciąż w codziennym życiu ludności. W pozostałej części Japonii większość pieśni straciła swój regionalny charakter , ma to swoja przyczynę w wszech obecności  mass-medii . W roku 1920 utalentowani kompozytorzy i muzycy przedsięwzięli się napisania kilku setek piesi folkowych ,nie jestem do końca pewny czy pieśni te możemy dalej zaliczać do folkowych jednak japończycy tak je klasyfikują .

                     W Japonii występują dwa rodzaje pieśni folkowych –pierwsza grupa to pieśni śpiewane przy dowolnym rytmie , drugie przy rytmie metrycznym .Pieśni o dowolnym rytmie śpiewane były przez osobe podróżującą na koniu (najczęściej kupcy wędrowni) Ten typ pieśni  akompaniowany był najczęściej przez SHAHUHACHI. Drugi typ śpiewano przy SHAMISEN-ie lub bębnach .

               Praca moja dotyczy muzyki Japonii , a wiec wspomnę jeszcze o charakterystycznym obrządku Yukar wykonywanym przez ludy Ainu , które są mniejszością narodowa zamieszkującą Hokkaido(najbardziej na północ wysunięta wyspa Japonii). YUKAR w języku Ainow znaczy mimika , zawiera treść o sierocie POJAUMPE ,który wygrał wiele bitew z wrogiem , w zadośćuczynienie po tragicznej  śmierci obojga rodziców, albo w celu odbicia swojej narzeczonej .Dziś przebywając w pobliżu miasta Saporro można udać się do odtworzonej osady Ainow gdzie (za specjalna opłatę) można posłuchać tej pieśni śpiewanej przez rodowitych Ainow.

                       YUKAR   

         Wspomnę jeszcze krotko o TAIKO- które w ostatnim okresie przezywa niesamowity rozkwit w Japonii, a w szczególności wśród młodych ludzi. Taiko jest to grupa składająca się od kilku do kilkudziesięciu osób , grających na rożnego rodzaju bębnach. Wśród instrumentów znajdują się właśnie tylko bębny , a te największe maja po 2 –3 metry średnicy. Gracze Taiko przywdziewają specjalne ubrania , które umożliwiają im wykonywać nieskrępowane ruchy(Gracz taki po jednorazowym koncercie ,wygląda jakby przebiegł 10 km.!) Efekt akustyczny  takiej ilości bębnów jest oszołamiający, nawet w miejscach otwartych zespoły te nie wykorzystują żadnego nagłośnienia! W muzyce TAIKO nie występuje wokal, a jedynie krzyki bebniarzy.